ಈ ಪುಟವನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ.
_329_ ಅ XVII
ಯಾವ ನಾಡಿಯು ಅತಿ ಎತ್ತರವಾಗಿಯೂ ಮತ್ತು ಅತ್ಯಂತ ಸ್ಪಿರವಾಗಿಯೂ ಚಲಿಸುತ್ತದೋ,
ಯಾವದು ಮಾಂಸದಂತೆ ಗಟ್ಟಿಯಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತದೋ, ಯಾವದು ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಮತ್ತು
ವಕ್ರವಾಗಿರುವದೋ, ಅದು ಅಸಾಧ್ಯಲಕ್ಷಣವೆಂದು ಸುಜ್ಞರು ತಿಳಿಯುತ್ತಾರೆ.
(uu) ಪ್ರಮೇಹೇ ಚ ಸಮುತ್ಪನ್ನೇ ಶೂಲಕ್ಷಯಸಮುದ್ಭವೇ | ಪ್ರಮೇಹ ಮತ್ತು ಕರಿನಾ ಸ್ಫುರಿತಾ ನಾಡೀ ವೇಗಾಚ್ಚಾಖುಗತೋಪಮಾ || ಶೂಲಕ್ಷಯದಲ್ಲಿ (ವೈ, ಸಾ ಸಂ. 5)
ಪ್ರಮೇಹರೋಗದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಶೂಲ ಕೂಡಿದ ಕ್ಷಯದಲ್ಲಿ ನಾಡಿಯು ಕಠಿಣವಾಗಿ,
ವೇಗದಲ್ಲಿ ಇಲಿಯ ಗತಿಗೆ ಸದೃಶವಾಗಿ, ಹಾರುತ್ತಿರುವದು.
(rr) ಕರೇ ನಾಡ್ಯಾ೦ಯದಾ ವೇಗೋ ದೃಶ್ಯತೇ ನೈವ ಪಾದಯೋಃ | ಅದೇ ದಿನದ ತದಾ ದಿನಸ್ಯ ಮಧ್ಯೇತು ರೋಗಿಣೋ ಮರಣಂ ಭವೇತ್ ||
ಮೃತ್ಯು ಸೂಚಕ (ವೈ ಸಾ ಸಂ 8.)
ನಾಡಿ ಕೈನಾಡಿಯು ವೇಗವುಳ್ಳದ್ದಾಗಿದ್ದು, ಪಾದಗಳಲ್ಲಿ ನಾಡಿಯು ಕಾಣದೆ ಹೋದರೆ, ಆ ದಿನದ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿಯೇ ರೋಗಿಯ ಮರಣವು ಸಂಭವಿಸುವದು.
(ww) ಚರಣೇತಿ ವಾಮಸ್ಯ ತು ದಕ್ಷಿಣಗ್ರಂಧಿಪಶ್ಚಾತ್ ಪಾರ್ಶ್ವಸ್ಥಾ | ದಕ್ಷಿಣಸ್ಯ ತು
ಪಾದದ ನಾಡೀ ವಾಮಗ್ರಂಧಿಪಶ್ಚಾತ್‌ಪಾರ್ಶ್ವಸ್ಢೈವ ಸದುಪದೇಶಾತ್ ||
ಸ್ಥಾನ (ಶಬ್ದಕಲ್ಪದ್ರುಮ.)
ಪಾದದ ನಾಡಿ ಎಂಬದು ಎಡಪಾದದ ಬಲಪಾರ್ಶ್ವದ ಗಂಟಿನ ಹಿಂಭಾಗದಲ್ಲಿ (ಹೆಂಗಸಿನ ವಿಷಯ) ಮತ್ತು ಬಲಪಾದದ ಎಡಪಾರ್ಶ್ವದ ಗಂಟಿನ ಹಿಂಭಾಗದಲ್ಲಿ (ಗಂಡಸರ ವಿಷಯ) ಇರುವಂಧಾದ್ದೆಂತ ಸದುಪದೇಶವಿರುತ್ತದೆ.
(xx) ಪ್ರಾತಃ ಶ್ಲೇಷ್ಮಗತಿರ್ನಾಡೀ ಮಧ್ಯಾಹ್ನೇ ಪಿತ್ತನಾಡಿಕಾ |
ಅಪರಾಹ್ಣೇ ವಾತನಾಡೀ ಪುನಃ ಪಿತ್ತಾ ನಿಶಾರ್ಧಕೇ ||
ನಾಡಿಯಲ್ಲ ಅನುಲೋಮವಿಲೋಮೇ ಚ ವಿಕೃತಿಂ ಚೈವ ಲಕ್ಷಣಂ |
ಕಾಲಭೇದ ಆಲೋಚ್ಯ ಶಾಸ್ತ್ರಭೇದೇನ ತತಃ ಪಶ್ಯನ್ ಚಿಕಿತ್ಸಯೇತ್ ||
(ವೈ. ಸಾ. ಸಂ. 8.)
ಹಗಲಲ್ಲೂ, ರಾತ್ರಿಯಲ್ಲೂ ಪ್ರಧಮ 10 ಗಳಿಗೆ ಕಫಕಾಲವೆಂತಲೂ, ಮಧ್ಯದ 10
ಗಳಿಗೆ ಪಿತ್ತಕಾಲವೆಂತಲೂ, ಕಡೇ 10 ಗಳಿಗೆ ವಾತಕಾಲವೆಂತಲೂ, ನೆನಪಿನಲ್ಲಿಟ್ಟು, ಅದಕ್ಕೆ
ಅನುಸರಿಸಿರುವ ಸ್ವಸ್ಥನಾಡಿಗತಿಯನ್ನೂ, ವಿರೋಧವಾಗಿರುವ ವಿಕಾರ ಹೊಂದಿದ ನಾಡಿಗತಿಯನ್ನೂ,
ಶಾಸ್ತ್ರಭೇದದಿಂದ ಆಲೋಚಿಸಿ, ಅನಂತರ ವಿಚಾರದಿಂದ ಚಿಕಿತ್ಸೆಮಾಡತಕ್ಕದ್ದು.
42
